1. Charakterystyka trzylatka
Małe dziecko jest mocno uzależnione emocjonalnie od najbliższych osób i nie może obejść się bez ich pomocy. Trzylatek nie wie jeszcze, że takiego wsparcia mogą mu użyczyć osoby trzecie. Oderwanie od najbliższych budzi w nim strach, że stanie się coś okropnego. Traci więc poczucie bezpieczeństwa, będącego bodaj najważniejszą potrzebą psychiczną.
Trzylatki mają także słabą orientację w przestrzeni, a jeszcze gorzej orientują się w upływie czasu. Dominujące uczucie lęku skutecznie blokuje chęć poznawania nowych rzeczy: dziecko jest tak skupione na swoich emocjach, że nie zwraca uwagi na otoczenie. Czas pobytu dziecka w przedszkolu ma inny wymiar dla dorosłego a inny dla trzylatka:
-
dla dorosłego kilka godzin to chwila, bo jest zajęty rozmaitymi sprawami; nie spieszy się po odbiór dziecka bo wie, że znajduje się ono pod dobrą opieką;
-
dla dziecka czas wlecze się niemiłosiernie, jest przecież wypełniony strachem i oczekiwaniem.
2. Co maluch musi umieć żeby dobrze zaadaptować się w przedszkolu
Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu można ułatwić dziecku przystosowanie do warunków jakie zastanie w przedszkolu. W związku z tym wskazane jest, aby przed rozpoczęciem roku szkolnego dziecko opanowało następujące umiejętności:
-
Potrafi samodzielnie spożywać posiłki (nauczycielka pomoże dziecku ale nie może siedzieć przy nim cały czas).
-
Potrafi umyć samodzielnie twarz i rączki oraz powycierać je ponieważ czynności te będzie wykonywać kilkukrotnie każdego dnia w przedszkolu.
-
Potrafi poradzić sobie z w miarę samodzielnym ubieraniem i rozbieraniem. Dlatego też dobrze jest ubierać dzieci w rzeczy, które będzie im łatwo zakładać i ściągać: spodnie na gumce (żeby dziecko nie musiało się stresować, że za każdym razem musi biec do pani żeby zapięła spodnie), kapcie na rzepy. Pani oczywiście pomoże, ale lepiej żeby dziecko miało poczucie, że jest samodzielne.
-
Być jak najbardziej samodzielne przy załatwianiu potrzeb fizjologicznych. - Jeżeli dziecko do tej pory korzystało tylko z łazienki w domu, może mieć problem z korzystaniem z niej w innym miejscu, jakim jest przedszkole, jest to kwestia również ściśle związana z samodzielnym ubieraniem i rozbieraniem. Dziecko ma opory, aby powiedzieć obcej pani, że chce mu się siusiu i czasami zaczyna z tego powodu bezradnie płakać. Jest to problem, ponieważ wystraszone dziecko słabo kontroluje trzymanie moczu, a jeżeli zdarzy mu się popuścić, to jego poziom stresu zwiększa się jeszcze bardziej, ponieważ dodatkowo wstydzi się tego co się stało. Dlatego podczas zajęć adaptacyjnych w sierpniu ważnym elementem będzie korzystanie z łazienek jeszcze pod opieką rodziców, tak aby dziecko zapoznało się z tym miejscem zanim pozostanie w przedszkolu pod opieką nauczycielki.
-
Potrafi samodzielnie wytrzeć nosek.
Dziecko powinno również znać swoje Imię i Nazwisko
3. Znaczenia zajęć adaptacyjnych
Program wstępnej adaptacji jest takim działaniem pedagogicznym, które sprzyja rozładowaniu negatywnych doznań dziecka wywołanych gwałtownym rozstaniem z rodziną i brakiem wiedzy o nowym środowisku. Stara się zapewnić dzieciom poczucie psychologicznego bezpieczeństwa, akceptację dla ich aktywności poznawczej i działania za pomocą prób i błędów.
Włączenie najbliższych w poznawanie przez dziecko nowego środowiska wychowawczego ułatwia mu nawiązanie kontaktu z nauczycielką, rówieśnikami, poznanie otoczenia materialnego, funkcji sprzętów, pomieszczeń w warunkach komfortu psychicznego i tym samym poszerza jego możliwości rozwijania aktywności poznawczej, społecznej.
Oswojenie niepokoju przed nieznanym to pierwszy krok do pomyślnej adaptacji.
Dziecko szybciej zaadaptuje się do warunków przedszkolnych, jeżeli będzie postrzegało je jako bezpieczne i atrakcyjne.
Poczucie bezpieczeństwa dziecka można kształtować poprzez poznanie i stopniowe oswajanie z nowym, przyzwyczajanie i stałość wielu elementów w nowym otoczeniu.
Dzięki uczestnictwu w zajęciach adaptacyjnych dziecko powinno:
-
chętnie przebywać w przedszkolu
-
znać podstawowe zasady i normy zgodnego współżycia w grupie
-
znać swoje prawa i obowiązki
-
wiedzieć, że pobyt w przedszkolu jest tymczasowy i zawsze kończy się powrotem to domu, do rodziny
-
podejmować samodzielne działania
-
postrzegać nauczycielkę jako osobę bliską i lubianą
-
czuć się bezpiecznie podczas wizyty w łazience
4. Co jeszcze można zrobić aby pomóc dziecku:
-
Trzeba zadbać o stopniowe oswajanie dziecka z sytuacjami, gdy musi pozostać na chwilę samo, w obcym miejscu. Warto wykorzystać każdą okazję do oswajania dziecka z sytuacją, gdy pozostaje pod opieką osoby trzeciej:
-
wizyta u znajomych: dziecko bawi się samo lub z innymi dziećmi, a dorośli rozmawiają w innym pomieszczeniu
-
spacer z dzieckiem i sąsiadką, a potem zostawienie dziecka przez chwilkę pod jej opieką
-
można zostawić dziecko od czasu do czasu pod opieką dziadków.
W takich i podobnych sytuacjach radzę stopniowo oswajać dziecko: najpierw pozostawiać pod opieką osoby dorosłej przez krótką chwilę, potem coraz dłużej. Nie może być niespodzianek. Trzeba dziecku dokładnie wyjaśnić co je czeka, opowiedzieć jak to będzie i przyjść o obiecanym czasie.
-
Dobrze jest nawiązać kontakt z rodzicami innego dziecka i w okresie wakacyjnym spotkać się kilka razy tak aby pomiędzy dziećmi nawiązała się „więź”. Potem kiedy dziecko będzie szło do przedszkola można powiedzieć, że przecież spotka się tam ze swoją ulubioną koleżanką i będą się razem bawiły.
5. Najczęściej popełniane błędy:
Czasami zdarza się, że rodzic straszy dziecko mówiąc: „Pan cię zabierze…”, „Oddam cię..”, „Zostawię cię tutaj…”. Efekt takiego straszenia jest natychmiastowy- dziecko się uspakaja i grzecznie idzie dalej z dorosłym. Kłopoty zaczynają się wówczas, gdy dziecko trzeba zostawić pod opieką osoby trzeciej w obcym miejscu. Pamiętając tamte zagrożenia, dziecko broni się z całych sił, bo przecież tamte obietnice potraktowało poważnie i zwyczajnie się boi. Niestety bardzo trudno to naprawić.
6. Dla pocieszenia
Według wyników badań dotyczących adaptacji dzieci do przedszkola nie ma wyraźnego związku między przystosowaniem się dziecka do przedszkola a wiekiem dziecka. Pięciolatek i sześciolatek, idąc po raz pierwszy do przedszkola, może podobnie rozpaczać jak trzylatek. Nawet pierwszoklasista ma spore kłopoty z przystosowaniem się do pobytu w szkole. Bywa, że mali uczniowie przeżywają podobne dramaty jak maluchy przychodzące pierwszy raz do przedszkola.
Na podstawie literatury i doświadczeń własnych opracowała psycholog Agnieszka Szatkowska-Paterek
Bibliografia:
M.Rzadkiewicz Mamo, tato! Idę do przedszkola. Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, 2006
E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej się rozwijających. Warszawa Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, 2008
J. Friedl Moje dziecko idzie do przedszkola. Kielce wyd. Jedność, 2001
M. Biała Przedszkolaki.Co każdy rodzic i nauczyciel wiedzieć powinien. Warszawa Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, 2008
Agnieszka Ziajka-Piontek Trzylatek idzie do przedszkola. Jak pomóc mu zaadaptować się w nowym miejscu. w: ” Edukacja w przedszkolu”, kwiecień 2009, RAABE